Przejdź do treści

Jak kształtuje się odpowiedzialność karna cudzoziemców na gruncie zasady terytorialności i zasady bandery?

Adwokat Lębork

Prawo do ustalania odpowiedzialności karnej za czyny cudzoziemców należy do kompetencji każdego państwa. Jurysdykcja państwa w sprawach karnych wobec cudzoziemców to możliwość wkraczania w sferę praw i obowiązków oraz regulowanie ich zachowania w sprawach nie mających jedynie charakteru krajowego. Zastosowanie polskiego prawa karnego do przestępstw popełnianych przez cudzoziemców na terytorium Polski ma zapewnić ochronę polskich dóbr przed jakimikolwiek zamachami pochodzącymi od osób nie posiadającymi obywatelstwa polskiego. Podstawą do określenia zakresu stosowania kodeksu karnego jest ustalenie miejsca zdarzenia. 

I tak, art. 5 kodeksu karnego stanowi, iż: „Ustawę karną stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium Rzeczypospolitej Polski, jak również na polskim statku morskim i powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną stanowi inaczej”. Gdy cudzoziemiec popełni przestępstwo na terytorium Polski obejmuje go zasada terytorialności. Gdy zaś osoba popełniła przestępstwo na polskim statku wodnym, powietrznym stosujemy zasadę flagi (bandery) również ujętą w art. 5 k.k.

Obie te zasady wzajemnie się uzupełniają. Założenia te potwierdzają jurysdykcję państwa na swoim terytorium i na własnych statkach morskich, powietrznych. Opierają się one na poszanowaniu odrębności innych państw, co zaś wynika z zasady suwerenności narodu – art. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (dogmat ten nie może być ograniczony, chyba że ograniczenia wynikają wyraźnie z postanowień umów międzynarodowych).

Zgodnie z omawianym artykułem przestępca popełniającym przestępstwo na obszarze polskiej jurysdykcji podlega polskiemu prawu, a dokładniej polskiej ustawie karnej.  Ustawa karna polska oznacza każdą ustawę, która zawiera przepisy karne.

Zasada terytorialności znajduje się również w kodeksie wykroczeń tj. art. 3 § 1 kw. Polskiemu prawu karnemu podporządkowany jest więc cudzoziemiec popełniający nie tylko występek, zbrodnie, ale i wykroczenie. 

Zasada terytorialności dotyczy również zastosowania środków zabezpieczających wobec niepoczytalnych sprawców oraz dotyczy czynów zabronionych karą niestanowiących przestępstwa ze względu  na znikomą szkodliwość społeczną.